Maurice Halbwachs

Maurice Halbwachs

Fransız sosyolog. Fransa’da Reims’te doğdu. Paris’teki Lycée Henri-IV öğrenim görürken Henri Bergson’un öğrencisi oldu. Ecole Normale Superieure’de felsefe öğrenimi gördü. 1918’de Université de Caen Normandie, 1919’da L’université de Strasbourg ve 1935’te Université de Paris‘de öğretim üyesi olarak görev aldı. Annee Sociologique / (Sosyoloji Yıllığı‘de Emile Durkheim, Lucien Lévy-Bruhl ve François Joseph Charles Simiand ile birlikte çalıştı. 1945’te Collège de France’da toplumsal psikoloji kürsüsüne atandıktan birkaç ay sonra, Paris’te Gestapo tarafından tutuklanarak, Almanya’da Buc-Henwald toplama kampına gönderildi. Bir süre sonra bu kampta öldü.

Halbwachs, Fransız sosyolog Durkheim’ın görüşlerini benimseyen ilk sosyologlardandır. Buna karşın, çalışmalarında birçok noktada Durkheim’dan ayrılarak, Bergson ve Durkheim’m görüşleri arasında bir etkileşime ulaşmıştır. Bunun sonucunda, Durkheim’dan farklı olarak, toplumsal davranış ve olguları ele alırken psikolojiye ağırlık vermiş, böylelikle de sosyal psikolojiye yaklaşmıştır.

Halbwachs’ın ilk kitabı, École Normale Supérieure‘ü bitirdikten sonra 1907’de yayımladığı, Leibniz üzerine bir çalışmadır. Ayrıca Leibniz’in el yazmalarının bir araya getirilmesine de katkıda bulunmuştur. Bir süre sonra ilgi alanı, toplumsal bilimlere kaymış ve 1913’te yayımladığı La Classe Ouvrière et Les Niveaux de Vie / İşçi Sınıfı ve Yaşam Düzeyleri‘de adlı kitapla sosyal psikoloji alanındaki çalışmalarına başlamıştır. Bu çalışmaların ardından, işçi sınıfının gereksinimleri ve çağdaş kapitalist toplumda işçi sınıfının konumu üstünde durmuştur.

1933’te yayımlanan L’evolution Des Besions Dans Les Classes Ouvrieres / İşçi Sınıfları Gereksinimlerinin Evrimi adlı kitapta yine aynı konuyu ele alarak geliştirmiş, Batılı sanayi toplumlarında sınıfların konumlarını incelemiştir. Halbwachs, toplumsal sınıfların gereksinimlerini, göreceli ve öznel öğelere dayanarak açıklamıştır. Ona göre bir toplumsal sınıfın gereksinimleri ancak bir üst sınıfın sahip oldukları ile karşılaştırıldığında saptanabilir. Bu çalışmalara bağlı olarak tüketim biçimleri ve bütçeler üzerine yaptığı araştırmalar, daha sonra konuyla ilgilenenler için örnek oluşturmuştur.

Halbwachs, 1930’da yayımlanan Les Causes du Suicide / İntiharın Nedenleri adlı kitabında, Durkheim’ın bu konudaki görüşlerini ele alarak geliştirmiştir. Durkheim’ın intiharları salt toplumsal nedenlere dayandırmasını ve psikolojik etkenleri bütünüyle göz ardı etmesini eleştirerek, intihar olayında toplumsal ve psikolojik nedenlerin birbirinden ayrılamayacağını savunmuştur. Halbwachs, yaşamının sonuna doğru sosyal morfoloji ve demografi konularıyla da ilgilenmiştir.

Becker’ın Heretik Yayıncılık tarafından Türkçeye kazandıran eserleri şunlardır;

— Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri / Kasım 2016